روایت داور ایرانی از برگزاری متفاوت«کن»/در ساحل سینما چه خبر است؟

حامد سلیمان‌زاده فیلمساز و منتقد ایرانی حاضر در ترکیب هیات داوران فیپرشی هفتاد و چهارمین دوره جشنواره کن در گفتگو با خبرنگار مهر درباره داوری این بخش گفت: من در پنج سال اخیر داور بیش از ۱۵ جشنواره بین‌المللی بودم که حدود ۶ جشنواره در رده الف قرار داشتند. معمولاً دعوت به جشنواره‌ها هم از دو طریق بوده؛ یا خود جشنواره‌ها مستقیم با من ارتباط گرفته‌اند که آن هم به دلیل سابقه پژوهشی‌ام، فیلم‌هایی که ساخته‌ام، سمینارها و وبینارهایی که در دانشگاه‌های مختلف جهان داشتم، معرفی از طریق افرادی که کار من را در داوری‌ها دیده بودند یا از طریق فیپرشی بوده است.

وی ادامه داد: فیپرشی فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم جهان است که دفتر آن در مونیخ آلمان است، بیش از هفتاد سال قدمت دارد و تنها سه عضو ایرانی دارد که من یکی از آنها هستم. معیارهایی که برای انتخاب داوران دارد این است که گزارش ۶ ماهه از فعالیت‌های شما می‌خواهد، اینکه چه کارهای پژوهشی کرده‌اید، چه نقدهایی به انگلیسی نوشته‌اید، همه معیارهای آن هم به انگلیسی و تسلط به این زبان برای آنها بسیار حیاتی است. مثلاً باید بدانند در کجاها شرکت داشته‌اید و نگاه شما را در نقد رصد می‌کند اگر نگاه نوعی داشته باشید شما را عنوان داور به جشنواره‌های دیگر پیشنهاد می‌دهد، خودش تصمیم می‌گیرد برای چه جشنواره‌ای به عنوان داور انتخاب شوید و از طریق صحبت با دبیر فستیوال‌ها، افراد را به عنوان داور پیشنهاد می‌کند. در ادامه دبیران فستیوال‌ها هم کار شما را می‌سنجند به همین ترتیب من هم به عنوان اولین منتقد ایرانی ساکن ایران برای این هیات داوری انتخاب شدم. این دستاورد تنها شخصی نیست و امیدوارم یک دستاورد ملی باشد همین که نام سینمای ایران در میان هیات داوران هم هست خوشحال کننده است.

اهمیت انتقال تجربه در فرآیند عضویت در هیات داوران

وی با بیان اینکه حضور فعالان سینمای ایران در ترکیب‌های داوری مفید است، بیان کرد: این حضورها انگیزه زیادی به جوانان می‌دهد که آنها هم می‌توانند بیایند و در آینده نزدیک در ترکیب‌های داوری این چنینی قرار بگیرند. حضور در هیات‌های داوری هم تجربه شخصی فرد را خیلی گسترده و موفقیت‌های آتی را برای او تضمین می‌کند و هم او می‌تواند آن تجربه را به کشور خود بیاورد مثلاً می‌توانیم از نوع سیستم داوری، نظر دادن‌ها و نظارت‌ها، مدیریت امر قضاوت درباره فیلم‌ها، ترکیب فیلم‌هایی که انتخاب و سیاستی که اتخاذ می‌شود، با خبر شویم. همه این‌ها موارد بسیار مهمی هستند که می‌توانند برای سینمای ما دستاورد مهمی داشته باشند. به هر حال آن فرد نماینده یک کشور است و باید بتواند این تجربیات را منتقل کند، حتی آموزش بدهد. ما باید دوره‌هایی داشته باشیم که در آن متوجه شویم چگونه در مقام داور فیلم ببینیم، چگونه در هیات‌های داوری مذاکره کنیم و بتوانیم بسا رای خود را درست پرزنت کنیم.

سلیمان زاده با اشاره به تجربه حضورش در ترکیب‌های دیگر هیات داوری، اظهار کرد: این تجارب خیلی به من کمک کرده است، وقتی در جشنواره گوتنبرگ سوئد بودم با برنامه‌ریز جشنواره لوکارنو و برنامه ریز یکی از بخش‌های جشنواره ونیز ترکیب هیات داوری را تشکیل می‌دادیم، در آنجا دیدم که آنها از نگاه مدیریتی فیلم‌ها را رصد می‌کردند. از سوی دیگر با توجه به اینکه در انتخاب فیلم‌ها در جشنواره‌های خودشان دخیل بودند، می‌دیدم که چه نوع فیلم‌هایی را می‌پسندند و به جشنواره‌های خودشان راه می‌دهند یا اساساً چگونه بحث می‌کنند و ذائقه آنها چیست. به همین ترتیب می‌توانم بگویم تجربه داوری در هر جای جهان قابل استفاده است. از سوی دیگر با توجه به اینکه تجربه حضور در هیات داوری جشنواره‌های متنوعی را هم داشتم به من کمک کرده تا نگاه غالب جریان فیلمسازی در کشورهای مختلف را هم رصد کنم، نگاه منتقدان آنها دستم بیاید و مجموعه‌ای در دیدگاه من شکل بگیرد که شاید برای تجربه آتی کمک‌کننده باشد.

این داور بین‌المللی با اشاره به اهمیت جایزه فیپرشی مطرح کرد: فیپرشی مخفف فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم جهان و جایزه آن خیلی مهم است. خیلی از فیلم‌هایی که جایزه فیپرشی را دریافت کرده‌اند بعدها برایشان اتفاقات خوبی افتاده است مثل «دشت خاموش» ساخته احمد بهرامی که سال گذشته از جشنواره ونیز این جایزه را دریافت کرد. با توجه به اینکه این جایزه توسط منتقدان جهان تقدیم فیلم‌ها می‌شود ارزش و اعتبار زیادی دارد و باعث می‌شود بسیاری از رسانه‌های جهان به آن فیلم‌هایی که جایزه فیپرشی می‌برند، توجه کنند، درباره آن نقد بنویسید و این تکرار نام آن فیلم در رسانه‌ها می‌تواند به موفقیت‌های بعدی آن کمک کند. از این حیث ارزش این جایزه بسیار بالاست. جایزه فیپرشی درواقع یک جایزه اعتباری است و ارزش نقدی ندارد. در حدود یک سال و نیمی که عضو این فدراسیون شده‌ام دیده‌ام که در این سال‌ها در فیپرشی اتفاقات خوبی برای سینمای ایران افتاده است، امیدوارم این روند ادامه پیدا کند و ما بتوانیم بیشتر و بیشتر از این جایزه برای معرفی و توجه دادن منتقدان سراسر جهان به سینمای خودمان استفاده کنیم.

داور جشنواره «گوتنبرگ» درباره تاثیر کرونا بر هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم کن توضیح داد: این جشنواره هم متاثر از کرونا هست و هم نیست درواقع این اولین جشنواره‌ای است که بعد از پاندمی کرونا به صورت کاملاً فیزیکی در همه بخش‌ها (البته به جز بخش بازار) برگزار می‌شود. در این جشنواره بخش‌ها و سالن‌های سینما به صورت فعالانه به کار خود ادامه می‌دهند، ظرفیت سالن‌ها به صورت صد درصدی پر می‌شود فقط افراد باید با ماسک کنار هم بنشینند و هر ۴۸ ساعت تست PCR بدهند چون ورود به کاخ جشنواره تنها با آن تست ممکن است البته خیلی از سالن‌ها هم به این تست نیاز ندارد، مهمانان تنها با کارت نمی‌توانند به سالن بیایند بلکه باید از قبل بلیت خود را رزرو کنند. در این دوره افراد داوطلبی که بخش‌های مختلف را کنترل می‌کنند بیشتر شده‌اند تا امنیت سلامت افراد تامین شود ولی شلوغی به همان شکل سابق است.

وی افزود: بیشتر از ۲۰ هزار نفر وارد کن شده‌اند و در واقع رد کارپت با همان جریان برگزار می‌شود، همه خوشحال هستند که بعد از پاندمی یک فضای عادی را در جشنواره کن تجربه می‌کنند، همه هم راضی و خوشنود هستند که سینما دوباره به حیات خود بازگشته است چون بسیاری اعتقاد داشتند سینما دیگر رویه دیجیتال قاطع به خود می‌گیرد و تسلط وی او دی‌ها و پخش‌های آنلاین را شاهد خواهیم بود ولی برگزاری جشنواره کن و تحکم و قاطعیتی که برگزار کنندگان داشتند، باعث شد خیلی از پیش‌بینی‌ها نقش بر آب شود. آنها نشان دادند در همین دوران با کنترل کرونا و انجام واکسیناسیون، می‌شود یک جشنواره را چقدر خوب و حرفه‌ای برگزار کرد، دست‌اندرکاران جشنواره هم تا جایی که توانسته‌اند وضعیت را با پروتکل‌ها کنترل می‌کنند، خیلی وقت‌ها هم شرایط دست دست‌اندرکاران نیست و دست مهمانان است که برخی واقعاً اهمیت می‌دهند و برخی اهمیت نمی‌دهند که این طبیعی است، شرایط این جشنواره مثل یک جامعه بزرگ است که عقاید مختلف در آن حضور دارند و تا جایی که می‌شود گیت‌های مختلف برای کنترل وجود دارد.

سلیمان زاده با اشاره به فیلم‌هایی که دیده است، اظهار کرد: ما هنوز در روزهای اول جشنواره قرار داریم تا به اینجای کار فیلم «آنت» ساخته لئوس کاراکس را دیده‌ام که فیلم افتتاحیه جشنواره بود، این فیلم یک موزیکال است که ساخت چنین فیلمی از کارگردانش عجیب بود البته همان نگاه تجربه‌گرای لئوس کاراکس در این فیلم هم وجود دارد یعنی شما با یک موزیکال سنتی رو به رو نیستید بلکه «آنت» یک موزیکال کاملاً اکسپریمنتال است. بازی آدام درایور و ماریون کوتیار نیز در این فیلم بسیار به چشم می‌آید. نیمه اول فیلم امیدوارکننده بود ولی فیلم دلیل روایت ضعیفی از میانه دچار سقوط می‌شود. خیلی از منتقدان هم نظرشان نسبت به «آنت» متوسط است. فیلم دیگری که دیدم از بخش «هفته منتقدان» با نام «همسر گورکن» است. این فیلم سومالیایی یک اثر آماتور، دارای داستان قابل پیش‌بینی و تکراری بود که یک سانتیمانتالسیم روایی داشت.

جشنواره کن به سینمای ایران افتخار می‌کند

وی در بخش دیگر از صحبت‌هایش عنوان کرد: جشنواره کن خودش را مفتخر به این می‌داند که سینمای ایران را با آثار کیارستمی و فرهادی به جهان معرفی کرد. در اینجا برای فیلم آقای فرهادی هم در فضاسازی شهر، اختصاص تریلرها و… بسیار کار شده و به او و فیلمش توجه زیادی شده است. امیدوارم اتفاقات خوبی برای سینمای ایران رخ دهد به هر حال اروپا سینمای ایران را یکی از مهمترین و قوی‌ترین سینماهای جهان می‌داند و این اصلاً تعارفی نیست. منتقدان، برنامه‌ریزان و فعالان همواره این موضوع را به زبان می‌آورند که یک اتفاق و افتخار بزرگ برای همه ماست.

سلیمان زاده در پایان اظهار کرد: فیلم آقای فرهادی ۱۳ جولای در این جشنواره اکران می‌شود، خیلی‌ها از جمله منتقدان هالیوود ریپورتر پیشنهاد داده‌اند «قهرمانم را باید دید. من حدود ۳۰ ثانیه از فیلم را در همان تریلر ابتدایی که در افتتاحیه پخش شد دیدم. اما باید منتظر ماند تا فیلم اکران شود با این حال احساسم بر این است که یا فیلم قدرتمندی رو به رو هستیم، یک بازی خیلی ویژه هم از امیر جدیدی می‌بینیم. در همان سی ثانیه هم کاملاً مشخص بود که با یک کالبد جدید از این بازیگر مواجه خواهیم شد. فعلاً پیش‌بینی ها نسبت به «قهرمان» خوب است ولی آقای فرهادی رقبای جدی‌ای مانند آندرسون، شامپن، نانی مورتی، فرانسوا اوزو و… دارد. امیدوارم سینمای ایران در این دوره بدرخشد. من هم خوشحالم به عنوان یک فرد باعث تکرار اسم ایران شدم.